NEŞET EFENDİ KONAĞI
Neşet Efendi Konağı, merhum Neşet Topaloğlu tarafından O Yıl1arda kendisi "Mimar'us Sultan" lakabı ile anılan Halepli Mimar Hacı Ahmet Usta ve kalfalarına yaptırılmıştır. Bu usta aynı zamanda, Kilis Hükümet Konağını da yapmıştır.
Bina bir bodrum ve 2 üst kattan oluşur. Birinci kat 6 oda, salon, mutfak, banyo ve tuvaletten oluşmaktadır.
Tam kargir olarak inşa edilen konakta, Kilis’in meşhur Kesmelik taşları kullanılmıştır. Bu taşlar Kilis’teki ustalar tarafından işlenmiştir. Bina hemen çatı altından yassı demirler ile sağlamlaştırılmıştır. Bina geniş bir çatıya gereksinim duymuştur. Çatı Naccar (marangoz)Mehmet Usta tarafından, iç doğramaları, panjur ve kapıları (gomalak) ise Naccar Halit Usta tarafından yapılmıştır. İç duvar sıvaları Kilis’te kullanılan kireç ve kendirlerle hazırlanan malzeme ile sabun sıva olarak sıvanmıştır. Binanın mermer ve fayansları İtalya'dan deniz yoluyla İskenderun üzerinden Kilis'e getirilmiştir. Birinci katta bulunan odalar fayans, büyük oda kırmızı ve beyaz İtalyan mermerleri ile mutfak ve banyonun bulunduğu ufak salon ise Gaziantep mermeri ile döşenmiştir. Merdivenler Gaziantep mermerinden yapılmıştır. Söz konusu binanın yapımına 1925 yılında başlanmış olup, 1927 yılında tamamlanmıştır Binada ayrıca yağmur suyu toplamak için su sarnıcı vardır. Ağzı da birinci kattadır. 2. katta ise, yine odalar fayans karolar ile büyük salon ise tamamen İtalyan mermeri ile döşelidir. Mutfak, banyo, küçük salon ve merdivenler aynen birinci katta olduğu gibidir.
Binanın su gereksinimi biri binanın içerisinde olmak üzere toplam iki kuyu ile sağlanırdı. Kuzey kısmında demir parmaklıklar ile çevrili idi. Kuzey ve güneyinde havuz ve çiçek bahçeleri vardı. Bahçe Mersin’den getirilen çiçekler ve nadide çam ağaçları ile süslüydü. Güney kısımda tavus kuşlarının bulunduğu bir kümes vardı. Ayrıca doğusunda ambar, atlar için ahır ve arabalar için iki adet garaj bulunuyordu.
Konak özellikle 1930’lu ve 40’lı yıllarda Türkiye Suriye sınır Valileri görüşmelerine ev sahipliği yapmış, Gaziantep Halep Valilerini konuk etmiştir.
Neşet Efendi’nin eşi Rukiye Hanım (Topaloğlu) 19 Temmuz 1940’ta, Neşet Efendi (Topaloğlu) da 6 Nisan 1969’ da vefat etmiştir.Neşet Efendi’nin vefatına kadar geçen sürede konak, tüm aile fertleri için yaz aylarında beraber olup, birlikte tatil geçirme mekanı olmuştur. Binanın sahibi Neşet Topaloğu öldükten sonra çocuk1arı söz konusu binayı satılığa çıkarmışlardır. Bina o günlerde 1.700.000 TL 'ye başka şahıslara satılmıştır. Yıkılmakla yüz yüze kalan binayı 1979 yılında Kü1tür Bakanlığı 5.000.000 TL ye kamulaştırmıştır. Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü (Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü) o yıllarda 13.000.000 TL.harcayarak binayı restore ettirmiştir
Daha sonra bir protokolle Kütüphaneler Genel Müdürlüğü’nün kullanımına devredilmiştir.1986-2008 Yılları arasında İl Halk Kütüphanesi olarak hizmet vermiştir.Kilis'in 1995 yılında il olmasıyla 1. Kat İl Kültür Müdürlüğüne tahsis edilmiş, 2. Kat Kütüphane olarak devam etmiştir.2008 Yılında bina müze yapılmak için boşaltılmış.Bina Müze yapılmak üzere 2009 yılında Kültür varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'ne tahsis edilmiştir.20 haziran 2012 Tarihinde de Kilis Etnoğrafya Müzesi olarak hizmete açılmıştır.